Trong không gian thờ cúng của người Việt, ngoài những hình ảnh quen thuộc như bộ ngũ sự, tam sự đỉnh đồng, bát hương, lọ hoa, đôi hạc thờ, đôi chân nến,… còn có sự xuất hiện của các bức hoành phi câu đối.
Cùng Gỗ Giang tìm hiểu trọn vẹn những gì cần biết hoành phi câu đối và cách treo hoành phi câu đối “hợp nhãn” đúng phong thủy nhất nhé!
Nguồn gốc của hoành phi câu đối
Người Việt từ xưa tới nay luôn coi trọng tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên ông bà. Các công trình phật giáo như đền, chùa, miếu và giờ đây là nhờ thờ họ là những công trình thờ cúng phổ biến từ ngàn đời nay, kéo theo đó là nhu cầu sử dụng đồ thờ cúng rất cao, trong đó có nhu cầu sử dụng hoành phi câu đối.
Dưới sự đô hộ nghìn năm của Trung Quốc mà chữ Hán được dùng phổ biến và trở thành chữ viết trong các câu hoành phi câu đối sử dụng cho đời sống tâm linh của người Việt từ xưa cho tới tận bây giờ.
Ý nghĩa hoành phi câu đối trong thờ cúng gia tiên
Hoành phi câu đối chỉ sử dụng chữ Hán (không dùng chữ Nôm), những chữ Hán viết trên hoành phi (大字 đại tự) thường theo 3 kiểu cơ bản là chữ chân 真, chữ thảo草 và chữ triện 篆.
Đây là những câu chúc tụng, những mong muốn mang ý nghĩa thiêng liêng và sâu xa. Chúng cũng thể hiện sự biết ơn, lòng tôn kính của con cháu đối với tổ tiên và những người có công với đất nước.
Một số mẫu câu chữ Hán trên hoành phi câu đối hay
Hoành phi
- 万古英灵 : Vạn cổ anh linh – Muôn thuở linh thiêng
- 追念前恩 – Truy niệm tiền ân – Tưởng nhớ ơn xưa
- 留福留摁 – Lưu phúc lưu ân – Giữ mãi ơn phúc
- 海德山功 – Hải Đức Sơn Công – Công Đức như biển như núi
- 德旒光 – Đức Lưu quang – Đức độ tỏa sáng
- 福来成 – Phúc lai thành – Phúc sẽ tạo nên
- 福满堂 – Phúc mãn đường – Phúc đầy nhà
- 饮河思源 – Ẩm hà tư nguyên – Uống nước nhớ nguồn
- 克昌厥後 – Khắc xương quyết hậu – May mắn cho đời sau
- 百忍泰和 – Bách nhẫn thái hoà – Trăm điều nhịn, giữ hoà khí
- 五福临门 – Ngũ Phúc lâm môn – Năm Phúc vào cửa
- 忠厚家声 – Trung hậu gia thanh – Nếp nhà trung hậu
- 永绵世择 – Vĩnh miên thế trạch – n trạch kéo dài
- 元遠長留 – Nguyên viễn trường lưu – Nguồn xa dòng dài
- 萬古長春 – Vạn cổ trường xuân – Muôn thủa còn tươi
- 福禄寿成 – Phúc Lộc Thọ thành – Được cả phúc, lộc. thọ
Câu đối
- Chữ và âm Hán
德大教傢祖宗盛
功膏開地後世長
Đức đại giáo gia tổ tiên thịnh,
Công cao khai địa hậu thế trường.
Dịch Nghĩa
Công cao mở đất lưu hậu thế
Đức cả rèn con rạng tổ tông.
- Chữ và âm Hán
本根色彩於花叶
祖考蜻神在子孙
Bản căn sắc thái ư hoa diệp
Tổ khảo tinh thần tại tử tôn
Dịch Nghĩa
Sắc thái cội cành thể hiện ở hoa lá
Tinh thần tổ tiên trường tồn trong cháu con
- Chữ và âm Hán
有開必先明德者遠矣
克昌厥後继嗣其煌之
Hữu khai tất tiên, minh đức giả viễn hỹ
Khắc xương quyết hậu, kế tự kỳ hoàng chi
Dịch Nghĩa
Lớp trước mở mang, đức sáng lưu truyền vĩnh viễn,
Đời sau tiếp nối, phúc cao thừa kế huy hoàng.
- Chữ và âm Hán
木出千枝由有本
水流萬派溯從源
Mộc xuất thiên chi do hữu bản,
Thuỷ lưu vạn phái tố tòng nguyên
Dịch Nghĩa
Cây chung nghìn nhánh sinh từ gốc
Nước chẩy muôn dòng phát tại nguồn
Lựa chọn hoành phi câu đối
Khi lựa chọn hoành phi câu đối bạn cần quan tâm đến chất liệu và kích thước:
Chất liệu
Hai chất liệu làm hoành phi câu đối phổ biến là bằng đồng hoặc bằng gỗ. Hiện nay người ta ít sử dụng chất liệu đồng để làm bức hoàng phi mà thay thế bằng chất liệu gỗ. Các loại gỗ thường được sử dụng như mít, gỗ dổi, gỗ vàng tâm.
Sau khi dựng khung, chạm khắc hoàn thiện phần mộc, hoàng phi sẽ được sơn son chữ vàng, hoặc sơn đen chữ đỏ – vàng, hoặc khảm ốc xà cừ.
Tùy vào không gian phòng thờ để chọn lựa chất liệu phủ sau khi dựng khung gỗ mộc. Tuy nhiên bức Hoành phi câu đối cho nhà thờ họ, con trưởng hay nhà thờ gia tiên tự đường thường được được sơn son thiếp vàng đồng bộ với bộ bàn án gian thờ ở gian chính.
Kích thước
Hoành phi cổ thường được cấu tạo theo hai dạng chính là dạng hình chữ nhật và hình cuốn thư, ngoài ra còn có bức dạng chiếc khánh, hình ô van.
Khi treo Hoành phi câu đối quý gia chủ cần lưu ý tới kích thước của bàn thờ để lựa chọn kích thước cho bộ Hoành phi sao cho không bị to quá hoặc nhỏ quá làm mất cân đối và mất thẩm mỹ cho toàn bộ không gian thờ
Ví dụ:
- Bàn thờ kích thước 1m35 → Hoành phi kích thước 1m35 hoặc 1m25
- Bàn thờ kích thước 1m55 → Hoành phi kích thước 1m55
- Bàn thờ kích thước 1m75 → Hoành phi kích thước 1m55 hoặc 1m75
- Bàn thờ kích thước 1m95 → Hoành phi kích thước 1m95 hoặc 1m75
Nếu bàn thờ có kích thước lớn hơn thì đặt đóng Hoành phi có kích thước lớn hơn đảm bảo phù hợp, vừa vặn tạo một bộ hoành phi và bàn thờ đồng nhất về cả hình thức, chất liệu, màu sơn và kích thước.
Nguyên tắc treo hoành phi câu đối
- Chữ viết trên hoành phi câu đối cần chọn câu chữ phù hợp dùng cho nhà thờ họ, hay cho bàn thờ thơ tiên, hay dùng cho đền chùa. Không được tùy tiện treo hoành phi câu đối theo sở thích cá nhân mà cần cân nhắc kỹ lưỡng, nhờ tư vấn của người có chuyên môn.
- Treo hoành phi ở chính giữa và ở vị trí cao nhất trên bàn thờ, sau đó là bộ đôi câu đối ở hai bên thấp hơn hoành phi. Hoàng phi treo nghiêng khoảng 25-30 độ để người nhìn quen sát rõ nhất và đẹp nhất.
- Hoành phi câu đối cần được treo hướng ra ngoài và được treo cố định, ít di dời, tạo cảm giác bền vững, lâu đời.
Cách treo hoành phi câu đối
Bàn thờ gia tiên
Với những gia đình có bàn thờ nhỏ, không gian thờ ngay tại phòng khách nên chọn các mẫu hoành phi câu đối có thiết kế cân xứng với kích cỡ bàn thờ gia tiên.
Theo kinh nghiệm của nhiều gia chủ hiện nay, với bàn gia tiên có kích cỡ nằm trong khoảng 1m-2m thì nên chọn mẫu hoành phi câu đối có kích thước tương tự để đảm bảo cân đối tốt nhất.
Để treo hoành phi câu đối tạo được sự chắc chắn, vững chãi mà vẫn đảm bảo tính thẩm mỹ thì gia chủ nên treo hoành phi ở vị trí chính giữa so với bàn thờ, hai câu đối sẽ được treo cân xứng hai bên bàn thờ gia tiên. Bên cạnh đó, tùy theo kích thước từng mẫu hoành phi câu đối mà gia chủ có thể lựa chọn cách treo hoành phi ở phía trước hoặc phía ngoài bàn thờ sao sao vị trí treo bắt mắt, trang trọng nhất.
Lưu ý khi treo hoành phi câu đối tại bàn thờ là khi treo hoành phi phải được treo ở vị trí cao hơn câu đối đảm bảo sự trang nghiêm và tính thẩm mỹ của không gian thờ cúng gia tiên.
Với không gian nhà ở chung cư hoặc căn hộ kiểu mới thì nên chọn hoành phi câu đối hình chữ nhật có thiết kế hoa văn đơn giản mang phong cách hiện đại.
Nhà thờ họ
Nhà thờ họ thường được làm theo kiểu nhà truyền thống 3 gian, hoặc 5 gian với gian chính giữa để thờ tự.
Tại nhà thờ họ, hoành phi câu đối thường được treo thành 2 lớp với một câu đối lớn phía ngoài và một lớp nhỏ phía bên trong bàn thờ. Lớp nhỏ sẽ được treo ở vị trí chính giữa và cân đối so với câu đối được treo ở hai bên bàn thờ.
Khác với cách treo hoành phi câu đối tại bàn thờ gia tiên khi câu đối được treo lên tường, câu đối thường được treo lên 2 cột nhà.
Đình chùa
Việc treo hoành phi câu đối tại đình chùa cũng tương tự như cách treo hoành phi câu đối tại nhà thờ họ.
Gỗ Giang là một trong những công ty thiết kế và thi công nhà gỗ, nhà thờ họ uy tín và chuyên nghiệp hàng đầu Việt Nam. Liên hệ tới hotline để nhận được sự tư vấn và nhanh chóng của đội ngũ kiến trúc sư hàng đầu với bề dày kinh nghiệm lâu năm trong làng gỗ về thiết kế và thi công nhà gỗ cũng như những mẫu nhà đẹp khác.
