Kiến Trúc Đình Chùa Việt Nam : Nét Đẹp Mang Hơi Thở Lịch Sử

Ở Việt Nam, có 2 loại công trình kiến trúc tâm linh phổ biến, phát triển từ lâu đời là đình làng và chùa thờ Phật; gọi chung là đình chùa. Công trình kiến trúc đình chùa Việt Nam đặc sắc và khác biệt như thế nào, mời bạn theo dõi bài viết dưới đây.

1. Kiến trúc đình chùa Việt Nam: bằng chứng của nhiều vết son lịch sử

Xét về kiến trúc lẫn tâm linh thì đình và chùa tại Việt Nam đều có những điểm giống nhau, cũng như những nét riêng biệt. Chúng ta có thể tiếp cận điều này qua các khái niệm về đình chùa Việt Nam:

• Đình làng Việt Nam: đây là một công trình kiến trúc cổ truyền, gắn bó với cuộc sống của nhiều người tại làng quê ở Việt Nam. Đình làng được xây dựng làm nơi thờ cúng Hoàng thành và là nơi chứng kiến các buổi hội họp của dân làng. Kiến trúc đình làng có khuôn viên rộng rãi với sân vườn, trang trọng đặt ở vị trí trung tâm ngôi làng. Việc thi công xây dựng loại hình kiến trúc này phụ thuộc vào sự giàu có của mỗi làng; đình càng to đẹp và cầu kỳ thì càng thể hiện vị thế, sự sung túc của người dân. Kiến trúc đình làng truyền thống được xây dựng dựa trên các nguyên tắc của thuật phong thủy.

Một góc đình Tây Đằng – di sản văn hóa kiến trúc vĩnh tuyệt cấp quốc gia

• Chùa Việt Nam: chùa là công trình kiến trúc tâm linh công cộng phổ biến tại Việt Nam, chiếm tới 36% trên tổng số di tích của cả nước. Chùa thường là thờ Phật, ngoài ra còn có các ngôi chùa thờ thần, thờ tam giáo hay thờ Trúc Lâm Tam Tổ…. Kiến trúc chùa Việt Nam có nhiều thay đổi rõ rệt về cấu trúc, hoa văn trang trí tùy vào từng thời kỳ, giai đoạn lịch sử.

Chùa Bút Tháp thuộc tỉnh Bắc Ninh lừng danh Kinh Bắc

2. Đặc trưng của kiến trúc đình chùa Việt Nam

Mặc dù được gọi chung trong một cụm từ “đình chùa” thế nhưng kiến trúc đình làng và kiến trúc đình chùa Việt Nam đều có những điểm đặc trưng riêng làm nên sự khác biệt của từng loại. Cùng tìm hiểu về kiến trúc của mỗi kiểu công trình:

• Đình làng Việt Nam: đình làng chủ yếu lấy địa điểm trung tâm. Theo phong thủy, nơi lý tưởng nhất để đặt đình là nhìn ra sông nước; nếu không có sẵn yếu tố ao hồ thì có thể đào giếng khơi để có mặt nước phía trước đình cho đúng thế “tụ thủy”. Đình làng thường là một ngôi nhà lớn, rộng rãi được dựng bằng những cột gỗ tròn to và thẳng đặt trên những hòn đá tảng lớn. Các cấu kiện khác cũng làm toàn bằng gỗ. Tường đình thường được xây bằng gạch. Mái lợp ngói mũi hài, hai đầu hồi xây bít đốc hoặc làm bốn góc đầu đao cong. Trên nóc đình là hai con rồng chầu mặt nguyệt gọi là “lưỡng long triều nguyệt” hay “lưỡng long tranh châu”. Sân đình được lát gạch. Trước đình có hai cột trụ cao vút, trên đình được tạc hình con nghê.

Không gian trong đình Tây Đằng

• Chùa Việt Nam: kiến trúc đình chùa Việt Nam, đặc biệt là kiến trúc chùa thường có cấu trúc chung như sau:

Tam quan: là cổng vào chùa, thường là một ngôi nhà với ba cửa vào. Tầng trên của Tam quan có thể dùng làm gác chuông.

Sân chùa: qua Tam quan là đến sân chùa. Sân chùa thường được đặt các chậu cây cảnh, hòn non bộ để làm tăng thêm cảnh sắc thiên nhiên cho ngôi chùa.

Chùa Thầy – hay còn gọi là Thiên Phúc Tự, điểm đến tâm linh độc đáo

Bái đường: từ dưới sân chùa, lớp kiến trúc đầu tiên của ngôi chùa là nhà bái đường (hay còn gọi là tiền đường, nhà thiêu hương). Ở nhà bái đường có thể đặt một số tượng, bia đá ghi sự tích của ngôi chùa, có thể đặt cả chuông, khánh nếu như ngoài cửa Tam quan không xây gác chuông. Giữa bái đường là hương án, nơi thắp hương chính. Số gian của bái đường tùy thuộc vào quy mô của chùa, nhỏ nhất là 3 gian, thông thường là 5 gian.

Chính điện: sau bái đường, giữa bái đường và chính điện có một khoảng trống để cho ánh sáng tự nhiên chiếu sáng. Nhà chính điện là phần quan trọng nhất của ngôi chùa vì nơi đây bày những pho tượng Phật chủ yếu của điện thờ Phật ở Việt Nam.

Hành lang: chạy song song với chính điện, nối chính điện với hậu đường là hai gian hành lang, tạo thành một nhà ba gian.

Hậu đường: Qua nhà chính điện, theo đường hành lang ta đến nhà tăng đường, hay còn gọi là nhà hậu đường. Nhà hậu đường ở một số chùa trong miền nam Việt Nam.

Kiến trúc đình chùa Việt Nam mang nhiều nét đặc sắc riêng, có những đặc điểm riêng biệt; mang đậm nét văn hóa dân tộc và có những ý nghĩa vô cùng nhân văn không chỉ về tâm linh, mà còn về xã hội và con người.