Nhà thờ họ (nha tho ho) là một ngôi nhà dành riêng cho việc thờ cúng tổ tiên của một dòng họ hay từng chi họ tính theo phụ hệ (dòng của cha).
Nhà thờ Họ :
Từ đường, Nhà Thờ Họ (Công trình Nhà thờ họ Nguyễn Quang do Gỗ Giang thực hiện tại Tiền Hải, Thái Bình).
Nhà thờ họNhà thờ họ.
Từ đường, Nhà thờ họ (Nha Tho Ho) là một ngôi nhà dành riêng cho việc thờ cúng tổ tiên của một dòng họ hay từng chi họ tính theo phụ hệ (dòng của cha). Nhà thờ họ phổ biến trong người Việt tại khu đồng bằng và trung du Bắc Bộ và Trung Bộ.
Chi họ lớn, sau khi đã phân chi thì nhà thờ của dòng trưởng nam sẽ là nới nơi thờ phụng từ đời ông thủy tổ, nơi giữ gia phả gốc. Nhà thờ giữ gia phả gốc sẽ được gọi là nhà thờ đại tôn. Các nhánh họ khác đều có nơi thờ cúng riêng từ đời ông tổ chi trưởng, gọi là nhà thờ chi họ (hay cửa họ).
QUY MÔ NHÀ THỜ HỌ :
Nhà thờ họ sẽ được xây cất với quy mô, kiến trúc phụ thuộc vào khả năng tài chính và đóng góp của các suất họ (từng thành viên nam) và theo địa vị xã hội của những người vai vế trong dòng họ. Phần nội thất, gian giữa thường kiến trúc kiểu mở rộng ra phía tường hậu (chuôi vồ ) để xây bệ thờ. Bệ thờ đặt các linh toạ hoặc giá gương hoặc long ngai (vì tay ngai chạm hình rồng nên còn có tên khác là long ngai). Ngai sẽ là nơi để bài vị tổ tiên hoặc là một ống quyển, hoặc khối hộp chữ nhật sơn son thiếp vàng đứng chứa đựng gia phả, có phủ nhiễu điều bên ngoài. Nơi đây là nơi được xem là linh thiêng nhất, nơi mà linh hồn tổ tiên sẽ ngự trị.
Hằng năm, ngày lễ giỗ tổ tiên tại nhà thờ họ là dịp hội họp lớn nhất của tộc họ. Ngày giỗ đồng thời cũng là dịp để đại bộ phận có xu hướng khuếch đại quan hệ họ hàng”, nối lại mối quan hệ lỏng lẻo.
Người Công giáo ở VN cũng có hình thức nhà thờ tương tự gọi tên là nhà thờ giáo họ. Có điểm khác biệt là họ trong các dịp quần tụ họ còn hành lễ, thờ phụng Thiên chúa.
Chất liêu làm các công trình nhà thờ họ thường là gỗ tốt như : lim, sến, táu…
Cấu trúc nhà thờ thường làm với gian là số lẻ : 3 gian, 5 gian. Tùy theo quy mô mà có số gia và kích thước phù hợp.
